Kamulaştırma davası ne kadar sürer ?

Kamulaştırma Davası Ne Kadar Sürer? Bilimin, Hukukun ve Gerçeğin Kesiştiği Nokta

Bazı sorular vardır ki sadece hukukçuların değil, bilim insanlarının da ilgisini çeker. “Kamulaştırma davası ne kadar sürer?” işte o sorulardan biri. Çünkü bu mesele sadece bir mahkeme süresini değil, aynı zamanda adaletin ne kadar hızlı tecelli ettiğini, ekonomik planların ne kadar çabuk hayata geçtiğini ve insanların hayatlarının nasıl değiştiğini gösterir. Gelin, bu soruya hem bilimsel verilerle hem de sade bir dille yaklaşalım.

Temel Tanım: Kamulaştırma Davası Nedir?

Kamulaştırma davası, devletin veya kamu kurumlarının kamu yararı amacıyla özel mülkiyete konu bir taşınmazı zorunlu olarak satın almak istemesi ve malik ile uzlaşma sağlanamaması halinde açtığı davadır. Bu davada temel hedef iki şeydir: taşınmazın mülkiyetinin idareye geçirilmesi ve karşılığında adil bir bedelin belirlenip ödenmesi.

Bilimsel Bakış: Ortalama Süre Ne Kadar?

Türkiye’de yapılan akademik çalışmalar ve Adalet Bakanlığı verilerine göre, bir kamulaştırma davasının ortalama süresi 8 ila 24 ay arasında değişmektedir. Bu süre, mahkemenin yoğunluğuna, bilirkişi raporlarının hazırlanma hızına ve taraflar arasındaki itirazlara göre değişiklik gösterebilir. Basit ve sorunsuz dosyalarda dava 6-8 ay gibi kısa bir sürede tamamlanabilirken, itirazların ve temyizlerin olduğu karmaşık dosyalarda süreç 2 yılı aşabilir.

2022 yılında yapılan bir araştırmada Türkiye genelinde incelenen 500 kamulaştırma davasının ortalama sonuçlanma süresi 14,2 ay olarak tespit edilmiştir. Bu süre, Avrupa ülkelerinde ortalama 10-12 ay civarındadır. Yani Türkiye’de dava süreci biraz daha uzun sürse de, küresel ortalamaya yakın bir seyir izlemektedir.

Süreyi Etkileyen Faktörler: Bilimsel Değişkenler

Bir kamulaştırma davasının ne kadar süreceğini belirleyen birçok değişken vardır. Bunları bilimsel bakış açısıyla analiz ettiğimizde dört temel başlık öne çıkar:

• Mahkeme Yoğunluğu: Büyükşehirlerdeki mahkemelerde dosya yükü fazla olduğu için süreçler daha uzun sürer. Anadolu şehirlerinde ise genellikle daha hızlı sonuç alınır.
• Bilirkişi Raporu Süreci: Bilirkişi atanması, keşif yapılması ve rapor hazırlanması genellikle 2-4 ay sürer. Bu aşamada yapılacak itirazlar süreci uzatabilir.
• Tarafların Tutumu: Malik ya da idarenin uzlaşmaya açık olması süreci kısaltır. Ancak bedel veya mülkiyet konusunda itirazlar varsa dava uzar.
• İstinaf ve Temyiz: Tarafların karara itiraz etmesi halinde dosya istinaf veya Yargıtay’a taşınır ve bu da sürece ortalama 6-12 ay ekleyebilir.

Bir Örnek Senaryo: Bilimin Göstergesiyle Süreç

Diyelim ki bir taşınmaz için kamulaştırma kararı alındı ve malik ile uzlaşma sağlanamadı. Dava açıldıktan sonra süreç ortalama şu şekilde işler:

• 1-2 ay: Dava açılması ve taraflara tebligat
• 2-4 ay: Bilirkişi atanması ve keşif yapılması
• 4-8 ay: Raporun sunulması, itirazlar ve duruşmalar
• 8-12 ay: Karar verilmesi
• 12-24 ay: İstinaf veya temyiz aşaması (varsa)

Görüldüğü gibi, davanın her aşaması bilimsel olarak öngörülebilir ortalama sürelerle ilerler. Ancak beklenmeyen hukuki engeller veya idari gecikmeler bu tabloyu değiştirebilir.

Geleceğe Bilimsel Bir Bakış: Yapay Zekâ ve Dijital Mahkemeler

Bilim dünyası, kamulaştırma davalarının gelecekte çok daha hızlı çözülebileceğini öngörüyor. Yapay zekâ destekli dava yönetim sistemleri, otomatik bilirkişi raporu analizleri ve dijital keşif uygulamalarıyla bu süreçlerin ortalama 3 ila 6 ay gibi kısa bir sürede sonuçlanması mümkün olabilir. Hatta bazı ülkelerde pilot olarak uygulanan çevrim içi dava platformları sayesinde taraflar mahkemeye bile gitmeden karar alabiliyor.

Merak Uyandıran Sorular

• Adaletin tecelli etmesi için süre mi daha önemli, yoksa doğru karar mı?

• Yapay zekâ, dava sürecini hızlandırırken adaletin niteliğini etkiler mi?

• Kamulaştırma davalarında tarafların uzlaşmaya zorunlu tutulması adil olur mu?

• Daha hızlı kararlar, mülkiyet hakkını daha güçlü mü yoksa daha zayıf mı hale getirir?

Sonuç: Süre, Sadece Zaman Değil; Adaletin Nabzıdır

“Kamulaştırma davası ne kadar sürer?” sorusunun cevabı sadece bir zaman aralığı değildir. O süre, vatandaşın devlete olan güvenini, kamu projelerinin hayata geçme hızını ve adaletin toplumdaki algısını şekillendirir. Ortalama 8 ila 24 ay arasında değişen bu süreç, teknolojik gelişmelerle birlikte çok daha kısa sürede tamamlanabilir. Ancak unutmayalım: Hızlı karar, adaletli kararla birleştiğinde anlam kazanır. Belki de geleceğin en büyük sorusu şudur: Adaleti hızlandırabilir miyiz, yoksa yalnızca zamana karşı mı yarışırız?